02 Δεκ Αλλαγές για τους κατοίκους εξωτερικού εν μέσω κορονοϊού

Να χάσουν την ιδιότητα του κατοίκου εξωτερικού κινδυνεύουν αρκετοί φορολογούμενοι που για διάφορους λόγους έχουν μείνει στην Ελλάδα μεγαλύτερο διάστημα από το προβλεπόμενο στο νόμο. Με αφορμή και την πανδημία του κορονοϊού η ΑΑΔΕ εξέδωσε οδηγίες και κατευθυντήριες γραμμές για την φορολογική κατοικία και τα κριτήρια που επηρεάζουν το καθεστώς των  φορολογικών κατοίκων εξωτερικού.

Είναι γνωστό σε όλους πως η καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων στον κόσμο έχει αλλάξει ριζικά το 2020 λόγω του κορονοϊού. Οι αλλαγές αυτές δεν θα μπορούσαν να αφήσουν ανεπηρέαστο και το φορολογικό πλαίσιο, ειδικά για τους φορολογούμενους που είναι δηλωμένοι ως κάτοικοι εξωτερικού.

Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα κατοίκων εξωτερικού που έχουν μεταβεί και παραμείνει σε άλλη χώρα για μήνες, είτε δουλεύοντας από απόσταση είτε σε καθεστώς αναστολής σύμβασης με την εργασία τους. Οι αλλαγές αυτές αν και προσωρινές, δεν θα μπορούσαν να αφήσουν αδιάφορη την εφορία.

Αυτός είναι ο λόγος που το καλοκαίρι που πέρασε η ΑΑΔΕ δημοσίευσε απόφαση με προβλέψεις για τους κατοίκους εξωτερικού ώστε να διευκρινίσει πότε ενδέχεται να χάσουν την φορολογική τους ιδιότητα και να θεωρηθούν φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας.

Για να κατανοήσει κανείς τις επιδράσεις του κορονοϊού στο φορολογικό κομμάτι χρειάζεται να δούμε αυτά που προβλέπει ο νόμος για τους κατοίκους εξωτερικού όπως έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια:

“1. Ένα φυσικό πρόσωπο είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας, εφόσον:
α) έχει στην Ελλάδα τη μόνιμη ή κύρια κατοικία του ή τη συνήθη διαμονή του ή το κέντρο των ζωτικών του συμφερόντων, ήτοι τους προσωπικούς και οικονομικούς δεσμούς του ή
β) είναι προξενικός, διπλωματικός ή δημόσιος λειτουργός παρόμοιου καθεστώτος ή δημόσιος υπάλληλος που έχει την ελληνική ιθαγένεια και υπηρετεί στην αλλοδαπή.

2.Με την επιφύλαξη της παραγράφου 1 ένα φυσικό πρόσωπο που βρίσκεται στην Ελλάδα για χρονικό διάστημα που υπερβαίνει τις εκατόν ογδόντα τρεις (183) ημέρες, αθροιστικά, στη διάρκεια οποιασδήποτε δωδεκάμηνης περιόδου, είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδος από την πρώτη ημέρα παρουσίας του στην Ελλάδα. Το προηγούμενο εδάφιο δεν εφαρμόζεται στην περίπτωση φυσικών προσώπων που βρίσκονται στην Ελλάδα αποκλειστικά για τουριστικούς, ιατρικούς, θεραπευτικούς ή παρόμοιους ιδιωτικούς σκοπούς και η παραμονή τους δεν υπερβαίνει τις τριακόσιες εξήντα πέντε (365) ημέρες, συμπεριλαμβανομένων και σύντομων διαστημάτων παραμονής στο εξωτερικό. ”

Το παραπάνω απόσπασμα σημαίνει πως με βάση τον ελληνικό νόμο, όποιος φορολογικός κάτοικος εξωτερικού βρίσκεται στην Ελλάδα 183 μέρες σε οποιαδήποτε 12μηνη περίοδο αυτόματα θεωρείται από τον ελληνικό νόμο φορολογικός κάτοικος Ελλάδας.

Στις 183 μέρες όπως αναφέρεται δεν συμπεριλαμβάνονται ημέρες που βρίσκονται αποκλειστικά για τουριστικούς, ιατρικούς κλπ σκοπούς με δεδομένο ότι δεν θα συμπληρώσουν 365 μέρες. Σύντομες απουσίες στο εξωτερικό δεν υπολογίζονται. Συμπερασματικά, αν κάποιος κάτοικος εξωτερικού συμπληρώσει 365 μέρες π.χ. σε σύνολο 400 θα θεωρηθεί κάτοικος Ελλάδας για όποιο λόγο και να είναι στη χώρα ακόμα και για… διακοπές.

Τι αλλάζει με τη νομοθετική πρόβλεψη

Σύμφωνα με την εγκύκλιο το διάστημα από 18 Μαρτίου έως 15 Ιουνίου 2020 προσδιορίζεται ως περίοδος αντικειμενικής αδυναμίας μετακίνησης λόγω της πανδημίας. Συνεπώς, δεν λαμβάνεται υπόψη κατά την εφαρμογή των παραπάνω διατάξεων.

Αυτό σημαίνει ότι η διαμονή στη χώρα μας κατοίκων εξωτερικού, για το παραπάνω διάστημα δεν προσμετράται στις 183 ή τις 365 μέρες αντιστοίχως.

Η εγκύκλιος τονίζει πως “Το διάστημα που δεν λαμβάνεται υπόψη ανά περίπτωση μπορεί να είναι μεγαλύτερο, καθώς εξαρτάται και από τους περιορισμούς που έχουν θέσει άλλες χώρες για την είσοδο πολιτών στην επικράτειά τους και έχει να κάνει με τους αντικειμενικούς περιορισμούς που υπάρχουν στις μετακινήσεις ανά χώρα”. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο φορολογούμενος απαιτείται να επικαλείται και να προσκομίζει σχετικά δικαιολογητικά που να αποδεικνύουν την αντικειμενική αδυναμία μετακίνησής του, λόγω της πανδημίας.

Περαιτέρω αναφέρεται ότι η παραμονή στην Ελλάδα ενός προσώπου ως μέτρο ατομικής προστασίας και ασφάλειας εντάσσεται στην έννοια των “παρόμοιων ιδιωτικών σκοπών” καθώς και ότι σε κάθε περίπτωση  μπορούν να συντρέχουν στο ίδιο πρόσωπο και άλλοι, τουριστικοί, ιατρικοί, θεραπευτικοί ή παρόμοιοι ιδιωτικοί σκοποί και τότε όλα τα διαστήματα τα οποία αφορούν αυτούς τους σκοπούς δεν υπολογίζονται για τον υπολογισμό των ημερών παραμονής στην χώρα μας.

Τι είναι η συνήθης διαμονή και το κέντρο ζωτικών συμφερόντων

Ως προς το τι ορίζεται ως συνήθης διαμονή, όπως αναφέρεται στο νόμο, στις οδηγίες, διευκρινίζεται ότι αυτή βρίσκεται εκεί που το φυσικό πρόσωπο είναι συστηματικά ή συνήθως παρών και ότι δεν προσδιορίζεται με βάση συγκεκριμένο αριθμό ημερών αλλά “αναφέρεται στη συχνότητα, τη διάρκεια και την τακτικότητα της διαμονής που αποτελεί μέρος της καθορισμένης ρουτίνας της ζωής του φυσικού προσώπου και όχι μέρος μεταβατικών συνθηκών.”

Κατά συνέπεια ο χρόνος του διαστήματος της πανδημίας, θεωρείται έκτακτη περίοδος και για όσο αυτή διαρκέσει οι οδηγίες αναφέρουν ότι οι αλλαγές στη ζωή των κατοίκων εξωτερικού δεν είναι δυνατόν να καθορίσουν από μόνες τους το καθεστώς τους.

Περαιτέρω διευκρινίζεται για το κέντρο ζωτικών συμφερόντων πρέπει να εξετάζονται τα πραγματικά περιστατικά στο σύνολό τους, και να λαμβάνονται υπόψη παράγοντες όπως οι οικογενειακές και κοινωνικές σχέσεις του προσώπου, οι ενασχολήσεις του, οι πολιτικές, πολιτιστικές και άλλες δραστηριότητές του, ο τόπος άσκησης των επιχειρηματικών του δραστηριοτήτων, ο τόπος από τον οποίο διαχειρίζεται την περιουσία του κλπ.

Για εξειδικευμένες περιπτώσεις όπου δεν δύναται να καθορισθεί το κράτος στο οποίο ένα πρόσωπο έχει το κέντρο των ζωτικών του συμφερόντων, προτεραιότητα δίνεται στο κράτος στο οποίο το πρόσωπο έχει συνήθη διαμονή.

Το συμπέρασμα από τα παραπάνω είναι πως για όσο διάστημα διαρκεί η πανδημία COVID-19, δεν αρκεί μία απλή καταμέτρηση σε ποιο κράτος έμεινε ο φορολογούμενος τις περισσότερες ημέρες. Αυτό γιατί η συνήθης διαμονή αναφέρεται στη συχνότητα, διάρκεια και τακτικότητα της διαμονής που αποτελεί μέρος της παγιωμένης ρουτίνας της ζωής του φορολογούμενου και όχι σε έκτακτες συνθήκες. Πόσο μάλλον όταν αυτές προκύπτουν λόγω εργασιακών περιορισμών είτε λόγω προφύλαξης της υγείας.

Επειδή κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή, καταλαβαίνει κανείς ότι ειδικά για τους κατοίκους εξωτερικού, τα δεδομένα που ισχύουν για έναν φορολογούμενο δεν είναι απαραίτητο ότι θα ισχύουν για κάποιον άλλο. Αυτό διότι οι λεπτομέρειες και οι ιδιαιτερότητες είναι αυτές που κάνουν την διαφορά και απαιτούν  προσεκτική ερμηνεία και σίγουρα τη συμβουλή εξειδικευμένων επαγγελματιών.

Το παρόν δημοσιεύτηκε αρχικά στο capital.gr